Çilek, üzümsü meyveler grubuna girmektedir. Meyvesi gerçek bir meyve olmayıp yenen kısmı 40-60 kadar pistilin birleştiği çiçek tablasıdır. Çilek meyveleri, sofralık taze tüketimi yanında reçel, marmelat ve meyve suyu yapımında da yoğun olarak kullanılmaktadır. Çilek yüzeysel kök yapısına sahip otsu bir bitkidir. Kökler iyi drene edilmiş(süzek) topraklarda 60-70 cm' ye kadar iner. Ağır topraklarda ise kökler yatay büyür. Çileğin kök gövdesi ya da taç kısmı, çok kısalmış bir gövdedir. Çilek yaprakları 2/5 düzeninde spiral olarak dizilmiştir. İlkbaharda havalar ısınınca patlayan embriyonik yapraklar 2-3 hafta sonra tam büyüklüğe erişir. Her yaprağın 1-3 ay arasında ömrü vardır. Kollar (stolonlar) yaz boyunca yeni yaprakların koltuklarındaki tomurcuklarından oluşarak gelişirler. Çilekte çiçekler salkım şeklindedir. Buna değişmiş gövdede denilebilir. Çilekte iyi tozlanma gereklidir. İyi tozlanmamış meyvelerde şekil bozukluğu olur. Tozlanmadan sonra meyve genelde 30-35 günde olgunlaşır.
Çilekte kısa günde çiçek gözleri, uzun günde kol gelişimi olur. Bu sebeple çilekte verim ile gün uzunluğu çok yakından ilgilidir. Bu sebeple bir bölgeye uyan çeşit, diğer bölgeye uymayabilir. Çiçek gözü oluşumunda gün uzunluğu ile sıcaklık ilişkisi ve çeşit özelliği arasında çok yakın bir ilişki bulunmaktadır.
Soğuklamanın verim ve kalite üzerine olumlu etkisi vardır. Çileklerin soğuklama ihtiyacı 400-500 saat olarak belirlenmiştir.
Çilek -10 oC'ye kadar soğuk koşullarda yetiştirilebilir. Daha soğuk bölgelerde bitkilerin saman, kuru yaprak gibi materyalle örtülerek dondan korunması gerekir. Çilek yetiştiriciliği için en uygun toprak; süzek, kumlu-tınlı ve hafif topraklardır. Kireci fazla topraklar çilek için uygun değildir. Toprak PH'sı 7.0 - 7.5 olan topraklarda önemli bir problem yaratmamaktadır. Çilek, toprak kökenli mantarsal hastalıklara karşı duyarlı olduğu için dikim yapılacağı toprağın bu hastalıklardan ve nematod yönünden temiz olması gerekir. Bunun için bir önceki mevsimde buğday, arpa gibi tahıl ekilmiş araziler tercih edilmelidir. Böyle topraklar bulunmadığı taktirde toprak metilbromit, vapam, kloropikrin gibi ilaçlarla fümige edilmelidir. Toprak derin işlendikten sonra dekara 3-4 ton çiftlik gübresi atılmalıdır. Ayrıca dekara 30-35 kg kompoze gübre verilmelidir. Büyük arazilerde karık pulluğu ile, küçük alanlarda ise elle 60-70 cm genişliğinde, 20-30 cm yüksekliğinde masuralar açılarak toprak dikime hazır hale getirilir. Çilek yetiştiriciliğinde ilkbahar dikimi, kış dikimi, yaz dikimi, sonbahar dikimi olmak üzere 4 dikim zamanı vardır. İlkbahar Dikimi Kışları soğuk geçen bölgelerde genellikle Nisan ayında yapılan bir dikimdir. Bu dikimde frigo fideler veya fidelikte Ocak - Şubat aylarında sökülmeyip bekletilen fideler kullanılır. Bu fideler Mayıs ve Haziran aylarında az miktarda çiçek açarak meyve verirler. Bunların esas ürünü 1 yıl sonraki Haziran ayındadır. Bu bitkilerin 1 yıl boyunca su, besin maddesi ihtiyaçları karşılanmalı ve hastalık ve zarlılardan korunmalıdır.
Çilek, geniş adaptasyon yeteneği ve ıslah sonucu geliştirilen çeşitlerle dünya da tarım yapılabilen her bölgede yetiştirilebilmektedir. Çilek ilk olarak Avrupa'da 1300'lü yıllarda kültüre alınmaya başlamıştır. 18. yüzyılın sonuna doğru Fransa'da bir botanik bahçesinde Fragaria virginiana ve Fragaria chiloensis'in melezlenmesi sonucu 'Fragaria X ananassa'nın elde edilmesi ile çilek ıslahında ilerleme sağlanmış ve 20. yüzyıl çilek ıslahında modern ıslah dönemi olarak anılmaktadır. Çilek yetiştiriciliğinde önde gelen ülkeler ıslah çalışmalarında da ön plandadır. 1980 yılından günümüze kadar 900'den fazla çeşit ıslah edilmiştir. Ülkemizde ise 1965'li yıllardan bugüne kadar ıslah çalışmaları yürütülmesine rağmen, günümüzde yaygın olarak kullanılan diğer ticari çeşitlerle yarışabilecek özelliklere sahip yerli çeşitlerimiz bulunmamaktadır.
Salep Tıbbi Aromatik Bitkiler ©
